Boyoz

Boyoz, 1492 yılında İspanya’dan Osmanlı topraklarına göç eden Sefarad Yahudileri tarafından İzmir’e kazandırılmış, zamanla şehrin en tanınan simgelerinden biri hâline gelmiş geleneksel bir hamur işidir. İzmir dışında özgün formunda üretilmeyen bu eşsiz lezzet, "İzmir Boyozu" adıyla coğrafi işaret de almıştır.

Kökeni ve Anlamı

“Boyoz” kelimesi, İspanyolca “bollo” yani “küçük somun” kelimesinin çoğul hali olan “bollos”tan türemiştir. İspanyolcada çift "L" harfi "Y" olarak telaffuz edilir. Bu nedenle boyozun kökeni yalnızca lezzetinde değil, adında da İspanyol etkisini taşır.

İzmir’le Özdeşleşen Bir Lezzet

Türkiye’nin başka şehirlerinde boyoz ismiyle anılsa da orijinal tarifine ve tadına sadece İzmir’de rastlanır. İzmir sokaklarında sabah saatlerinde yumurta ile birlikte boyoz satan fırınlar ve seyyar satıcılar, bu lezzetin günlük yaşamın bir parçası olduğunu gösterir. Rivayete göre, İzmir’de boyozu ilk üreten kişi Boyozcu Avram Usta’dır ve onun ardından bu hamur işi kent kültüründe kalıcı yer edinmiştir.

Hazırlanışı

Boyozun yapımı sabır ve ustalık ister. Hamur yoğrulduktan sonra top haline getirilerek saatlerce dinlendirilir. Ardından elle açılır, tekrar dinlendirilir, rulo yapılır ve bir kez daha dinlenir. Bu kat kat dinlendirme süreci, boyoza o karakteristik katlı dokusunu ve çıtırlığını kazandırır. Hamurun temel malzemesi un, tuz, nebati yağ ve tahindir. Geleneksel boyozda maya kullanılmaz.

Boyoz genellikle içsiz olarak hazırlanır, fakat bazı özel versiyonlarında ıspanak, peynir gibi malzemeler de kullanılır. Ancak İzmir’de “gerçek boyoz” sade olandır. Fırında yüksek sıcaklıkta pişirilerek dışı çıtır, içi kat kat dokulu hale getirilir.

Sabahların Vazgeçilmezi

Boyoz, İzmir'de çoğu zaman yanında haşlanmış yumurta ve çayla birlikte sabah kahvaltısında tüketilir. Özellikle Kordon'da denize karşı boyoz-yumurta-çay üçlüsüyle yapılan kahvaltılar, İzmir’in simgesel deneyimlerinden biridir.

İzmir'de Bir Kültürdür Boyoz

İzmir’de boyoz sadece bir hamur işi değil, aynı zamanda bir yaşam tarzıdır. Nesilden nesile aktarılan bu kültürel lezzet, kentin ruhunu taşıyan nadide değerlerden biridir. Dışı çıtır, içi yumuşacık olan boyoz, İzmir’e gelen herkesin mutlaka tatması gereken bir lezzet olarak hafızalarda yer eder.